کد مطلب:16787 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:7

گنجینه پرسمان » احكام

با توجه به آيه لا اكراه في الدين چرا مرتد را اعدام مي كنند؟

شناخت معناي دقيق {H{/Bلا إِكْراهَ فِي اَلدِّينِ {w1-4w}{I2:256I}/}H}، منوط به نگرشي جامع به آيات قرآن و مجموعه معارف آن است. مسلم است كه در اسلام، احكام اجباري فراواني وجود دارد؛ مانند «حدود» و قوانين اجتماعي. اين محدوده نيز، مشتمل بر احكام اكراهي فراواني است. مسلماً كساني كه حد بر آنان جاري مي شود، راضي به آن نيستند و... . ازاين رو بايد در فهم ابتدايي از جمله {H{/Bلا إِكْراهَ فِي اَلدِّينِ {w1-4w}{I2:256I}/}H} تجديد نظر كرد. معناي ظاهري اين آيه آن است كه اصل پذيرش دين، قابل اكراه و اجبار نيست؛ يعني، نمي توان كسي را به زور به پذيرش آييني وادار نمود و يا عقيده اي را از او سلب كرد. بنابراين «عقيده» قابل تحميل نيست؛ ولي اين محدوده غير از محدوده احكام است. توضيح اين كه: كليه نظام هاي فكري، براي خود نظامي اجتماعي را نيز طراحي مي كنند. در نظام هاي اجتماعي، اكراه و اجبار از ابزارهاي پيش بيني شده در كليه نظام ها است؛ يعني، در هر نظامي در مقوله هاي اجتماعي و حقوقي آن، جبر قانوني وجود دارد و بدون آن، جامعه قابل اداره و كنترل نيست. نظام هاي قضايي و نيروهاي انتظامي در همه نظام ها، امري مقبول و معقول هستند. بنابراين بايستي محدوده عقيده را از محدوده عمل و حقوق جدا كرد. در حيطه «عقيده» اجبار راهي ندارد؛ ولي در حيطه عمل، جبر و اكراه هم لازم است و هم قابل قبول. اسلام نيز در محدوده تبليغ خود، هيچ جبري را براي پذيرش عقيده اي قرار نداده است. دعوت اسلام بر اساس بينش و بصيرت است؛ چنان كه قرآن فرموده است: {Mاي رسول ما! به مردم بگو راه من اين است كه خلق را با بينايي و بصيرت به خدا بخوانم M}، {V(يوسف، آيه 108)V}؛ آن گاه كه فرد پذيراي اسلام شد، در اين صورت يك سري از احكام اجتماعي آن، از جمله حكم مرتد را نيز بايد پذيرا شود. در اينجا اشاره به سابقه تاريخي اين موضوع نيز بي فايده نيست. در صدر اسلام خصوصاً پس از پيروزي هاي درخشان آن، مردم گروه گروه اسلام مي آوردند. طبيعي است كه همه اين افراد، از روي تحقيق كامل به اسلام نمي گرويدند؛ بلكه بسياري از آنها به خاطر عظمت اسلام و پيشرفت آن و حتي به خاطر حفظ منافع خود، اظهار اسلام مي كردند. در اين بين عده اي نيز به خاطر ضربه زدن به اسلام و عقايد مردم، تظاهر به مسلماني مي كردند. آنان مي گفتند: «... به دين و كتابي كه براي مسلمانان نازل شده - اول روز - ايمان آوريد و آخر روز كافر شويد، شايد بدين حيله آنها نيز از اسلام بازگردند»، {V(آل عمران، آيه 72)V}. اسلام به جهت آن كه فرصت طلبان و نيرنگ بازان، نتوانند خود را به رنگ اسلام درآورند و پس از مدتي با خروج از اسلام، جنگ رواني عليه آن به راه بيندازند، حكم اعدام مرتد را وضع نمود تا اگر كسي مي خواهد به دين وارد شود، با تحقيق وارد شود و نيز كسي نتواند با برنامه ريزي عليه مسلمانان، جنگ تبليغاتي و تخريب عقيده به راه بيندازد. مسأله ديگري كه بايد مورد توجه باشد آن كه: بسياري از مردم به جهت فطرت پاك توحيدي خود، دين را مي پذيرند. اينان نيز داراي حق و حقوقي در حراست از عقيده خويش هستند. همه مردم كه نمي توانند ابن سينا و ملا صدرا باشند. بسياري از آنان با ادله اي ساده و فطري، به دين رو كرده و آمال خود را در آن مي بينند. حال اگر بنا باشد اين دين ساده و فطري، مورد حمله مجادله گران قرار گيرد و هر روز به صورتي القاي شك و ترديد شود، اين طيف قادر نخواهند بود از عقيده حق خويش دفاع كنند. پس بايستي براي حراست از آرمان اين گروه - كه علي رغم پيمودن راه حق، در دفاع از آن چندان كارآمد نيستند - برنامه اي انديشيده شود از جمله برنامه هاي اسلام در اين زمينه، جلوگيري از سوء استفاده مرتدان است. هم چنين بايد دانست كه اگر شخص تنها در نزد خود مرتد شود و آن را اعلام نكند، كسي نمي تواند متعرض او شود؛ بلكه مرتدي مستحق مرگ است كه ارتداد خويش را اعلام مي كند و ارتداد او به همين دليل نزد قاضي اثبات مي گردد. و نكته آخر آن كه حكم اعدام مرتد، تنها براي مردان است و اگر او نيز قبل از ثبوت ارتداد در نزد قاضي توبه كند، اعدام نمي شود.